Z wielkim żalem zawiadamiamy, że w sobotę, 13 czerwca 2020 roku, w godzinach popołudniowych, odszedł do wieczności, opatrzony Najświętszymi Sakramentami, nasz wierny Przyjaciel, człowiek wielkiego serca i umysłu, erudyta, miłośnik muzyki i poezji, wybitny polski i kanadyjski farmakolog, mikrobiolog i immunolog, emerytowany profesor (Professor Emeritus) University of Toronto, utalentowany tłumacz i dziennikarz, długoletni członek zarządów Instytutu Naukowego im. Oskara Haleckiego, a wcześniej Oddziału Ottawskiego, Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie, wierny syn Polski, Profesor Stanisław Roman Dubiski.
Profesor Stanisław Roman Dubiski urodził się 21 sierpnia 1929 w Warszawie, w rodzinie profesorskiej Józefa i Zofii z d. Maltze. Ród Dubiskich, herbu Ślepowron, należał do średniozamożnej szlachty kresowej z Wołynia, a częściowo również z Żytomierszczyzny. Jego dziadek po mieczu, gen. dyw. Filip Stanisław Dubiski, zginął na polu chwały 28 września 1919, koło miejscowości Rynia, pod Bobrujskiem, podczas wojny polsko-bolszewickiej. Matka pochodziła z polskiej rodziny wyznania ewangelicko-augsburskiego ze strony ojca, a ze strony matki ze znanej rodziny litewskiej Siemaszków. Ojciec Stanisława, prof. dr hab. inż. Józef Dubiski, wychowanek Dublan i Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SSGW) w Warszawie, był profesorem zootechniki, a matka, prof. dr inż. Zofia Dubiska, wychowanka Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie i SGGW, była profesorem hodowli drobiu. Pracowali razem w tych samych uczelniach, najpierw w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie, a potem w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie. Pomimo, że Stanisław urodził się w Warszawie, dzieciństwo i młodość, spędził z rodzicami w tych miastach. Po wybuchu wojny, w latach 1939-1940, pod okupacją sowiecką, a potem w latach 1940-1945 pod okupacją hitlerowską, w Nowym Targu, na Podhalu. Stąd przypuszczalnie, miał wielkie zamiłowanie do wędrówek górskich, szczególnie w Beskidach i w Tatrach. Po wojnie Dubiscy powrócili z synem do Cieszyna.
Stanisław Dubiski po zdaniu matury w Cieszynie, ukończył studia medyczne w Akademii Medycznej we Wrocławiu (1953). Wybrał pracę badawczą, a nie lekarską i doktoryzował się na Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu (1957). Następnie, pracował na Akademii Medycznej we Wrocławiu, w Zakładzie Mikrobiologii, Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu (1951–54), a potem, w Zakładzie Mikrobiologii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu-Rokitnicy (1954-59). W latach 1959-1961 był kierownikiem Zakładu Serologii w Instytucie Hematologii w Warszawie.
W roku 1959 przebywał na rocznym stypendium University of Cambridge, w Department of Pathology i w Lister Institute, w Londynie, w Wielkiej Brytanii (pracował wtedy nad immunologią przeciwciał). Jak sam wspominał, znajomy profesor z Toronto, zaprosił go w 1960, na odbycie postdoctoral fellowship, w swoim laboratorium. Rok później udało mu się wydostać żonę Annę (z d. Ryniewicz), ze zdominowanej przez komunistów, Polski. W latach 1961-1963 przebywał na stypendium University of Toronto (regulacja i genetyka odpowiedzi immunologicznej). W 1964 Państwu Dubiskim urodziła się córka Ewa.
Od 1964 przebywał na emigracji w Kanadzie. Początkowo był dyrektorem Laboratorium Immunologicznego, Toronto Western Hospital w Toronto, a równocześnie wykładał na University of Toronto. Przeszedł wszystkie szczeble kanadyjskiej kariery akademickiej, aż do stopnia profesora zwyczajnego (Full Professor) w Department of Medical Biophysics, Faculty of Medicine, w Department of Clinical Biochemistry i Department of Immunology (1963 – 1994). Był także Visiting Professor w Basel Institute of Immunology, w Bazylei, w Szwajcarii. W tym czasie torontoński ośrodek badań immunologicznych należał, między innymi z powodu Jego badań, do wiodących na świecie. W tym czasie studiowali tam doktoranci z całego świata, szczególnie prowadząc badania w dziedzinie immunologii genetycznej. W latach 1982-83 był organizatorem i wykładowcą kursu dla polskich lekarzy uchodźców w Kanadzie, a w 1986 współorganizatorem VI Międzynarodowego Kongresu Immunologów w Toronto w 1986. W 1989 zmarła na nieuleczalną chorobę, Jego pierwsza żona, Anna. Profesor Stanisław Dubiski przeszedł na emeryturę w 1994, ale nie była to typowa emerytura, lecz nowa praca w środowisku polonijnym jak również jako tłumacza książek popularno-naukowych. Największym osiągnięciem Stanisława Dubiskiego, było tłumaczenie monumentalnej monografii biograficznej p.t. Patton – geniusz wojny amerykańskiego autora Carlo D’Este (tytuł oryginału: Patton. A Genius of War – 1995).
Profesor Stanisław Dubiski był autorem, współautorem lub wydawcą 134 publikacji naukowych (w językach: polskim, angielskim i francuskim) oraz licznych referatów na zjazdach i konferencjach naukowych. Współautor książki Immunogenetics i redaktor książki The Rabbit in Contemporary Immunological Research. Autor ok. 300 artykułów popularno-naukowych i naukowych o tematyce muzycznej m.in. w takich pismach jak Związkowiec (Toronto), Głos Polski (Toronto), Przekrój (Kraków), Ruch Muzyczny (Warszawa). W latach 1986-89 (wspólnie z Anną Dubiską) opublikował ok. 150 mini-felietonów Pigułki Polish Canadian Action Group w polonijnej prasie w Kanadzie. Był tłumaczem z jęz. angielskiego na jęz. polski szeregu książek popularnonaukowych i poradników medycznych (m.in. o fizjologii mózgu, żywieniu i cukrzycy oraz chorób serca). Był też wykładowcą w School of Continuing Studies, University of Toronto (cykl p.t. Operas of Poland). Był przez długie lata członkiem i wspierał Salon Poezji, Muzyki i Teatru w Toronto.
Członek wielu towarzystw naukowych polskich, brytyjskich, amerykańskich kanadyjskich i międzynarodowych: Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów, British Society of Immunology, New York Academy of Sciences, American Association of Immunologists, Canadian Society of Immunologists (członek Zarządu w latach 1969-1971, wiceprezes 1971-1973, prezes 1973-1977), International Union of Immunological Societies, Canadian Committee of International Union of Immunological Societies. Był też wiodącym członkiem organizacji wspierających działania na rzecz ośrodków naukowych słowiańskich. Był członkiem Komitetu Permanent Chair of Polish Culture, Canisius College, Buffalo, NY, członek Committee od the Ernest Witebsky Chair, University of New York State at Buffalo. Był promotorem prac doktorskich i magisterskich na University of Toronto. Za swoją działalność literacką i jako tłumacz otrzymal Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego, New York, 1996.
Po trzynastu latach życia jako wdowiec, Stanisław poślubił przyjaciela rodziny, Panią Arch. Renatę Jentys z Ottawy, która była Chief Urban Planner and Designer w National Capital Commission. Stanisław przeniósł się wtedy do Ottawy, gdzie rozpoczęli wspólne życie.
Profesor Stanisław Dubiski był erudytą, znawcą kultury i sztuki, ale Jego pasją była opera. Na podstawie swojej niezwykłej wiedzy opublikował w formie książkowej, bogato ilustrowany zbiór felietonów publikowanych na łamach Ruchu Muzycznego w latach 1999-2005. Książka p.t. Opera pod lupą ukazała się w Wydawnictwie Uniwersytetu Warszawskiego w 2012. Książka ta według autora nie była przewodnikiem operowym, ale oferowała następny krok wtajemniczenia, spotkania z bohaterami oper, budowania ich portretów psychologicznych i zrozumienia ich pobudek postępowania, również spotkania z kompozytorami, a także z plejadą wykonawców. Po prawie całkowitej utracie wzroku, Stanisław, nie zaprzestał słuchania muzyki, a specjalnie oper. Szczególnie lubił słuchać ich odtwarzania dostępnego w niektórych salach kinowych.
Od 2013, Unitarian House Residence w Ottawie, stała się dla niego i Jego Małżonki Renaty, oazą – domem prawie rodzinnym.
Profesor Stanisław Dubiski brał udział w wielu przyjacielskich spotkaniach i dyskusjach, był człowiekiem okazującym wszystkim potrzebującym, wsparcie, ciepło i życzliwość. Był zawsze pełen tolerancji i zrozumienia cierpienia innych. Niestrudzenie pracował dla dobra innych w różnych organizacjach profesjonalnych i polonijnych. Służył zawsze wszystkim swoją dobrą radą. Całym swym życiem był wierny idei wolnej Polski. Pozostawił po sobie wdowę Panią Architekt Renatę Jentys, wierną towarzyszkę życia, córkę Ewę Dubiską i zięcia Geoffreya G. Taylora, i ukochaną wnuczkę Alison w Toronto, oraz rodzinę w Polsce, a w Kanadzie liczne grono przyjaciół.
W imieniu swoim własnym i całego Zarządu Instytutu Naukowego im. Oskara Haleckiego, grona przyjaciół, składam Szanownej Wdowie Pani Architekt Renacie Jentys, Córce Ewie, Zięciowi Geoffrey G. Taylor i Wnuczce Alison, moje głębokie wyrazy współczucia i żalu z powodu tak wielkiej i niepowetowanej straty.
Profesor Stanisław Dubiski na zawsze pozostanie w naszej pamięci.
Żegnaj Panie Profesorze!
Żegnaj Stanisławie!
Żegnaj Kochany Stasiu, nasz wierny Przyjacielu!
Polonia kanadyjska poniosła wielką stratę.
Cześć Jego pamięci!
Wieczny odpoczynek racz Mu dać Panie, a światłość wiekuista niechaj Mu świeci na wieki wieków, Amen.
Aleksander Maciej Jabłoński
Prezes
The Oskar Halecki Institute in Canada
Msza św. pogrzebowa odbędzie się tylko dla najbliższej Rodziny, we środę 17 czerwca o godz. 14:00 w kościele parafialnym, francuskim, p.w. Saint-Rémy, 2821 Dumaurier Ave., Ottawa, ON K2B 7W3.
In lieu of flowers, memorial contribution may be made by cheque to The Oskar Halecki Institute in Canada, 108 Gladecrest Court, Ottawa, ON K2H 9J6.
