Są takie wystawy, których nie wolno, będąc polskim patriotą, przegapić. Taką wystawą jest niewątpliwie wystawa „Fotorelacje. Wojna 1920”, którą do 15 listopada należy obejrzeć w warszawskim Muzeum Narodowym.
W sierpniu 1920 roku bolszewicka Armia Czerwona (odnosząc jedno zwycięstwo za drugim) zajmowała ziemie polskie, szerząc na nich komunistyczny terror (w który chętnie — tak jak 19 lat później — włączali się Żydzi). Sytuacja była beznadziejna.
Zwycięstwo Polski w 1920 roku uniemożliwiło globalną rewolucję komunistyczną, sowieci po ”trupie Polski” szli przeprowadzić rewolucję komunistyczną na całym świecie. W zamyśle Moskwy Polska miała się stać jedną z sowieckich republik – Moskwa powołała do życia nawet Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, który miał być sowieckim rządem ziem polskich – co ciekawe jego obrady prowadzone były nie po polsku, ani nawet po rosyjsku, tylko w jidysz.
Walczącym z sowietami Polakom pomogli tylko Węgrzy, oddając naszemu krajowi całe swoje zapasy amunicji i bieżącej produkcji. Gdy 12 sierpnia Polacy przegrywali, nie mając już czym walczyć, do Skierniewic dotarło 22 milionów pocisków z Węgier. Węgrzy przekazali Polsce 62 miliony pocisków karabinowych, pociski artyleryjskie, 30.000 karabinów, 440 kuchni polowych i 80 pieców do wypieku chleba.
W zmobilizowaniu Polaków do walki z sowietami bardzo ważna była rola Kościoła, który wytykał Polakom lenistwo, mobilizował nie tylko do modlitwy, ale i do działania. Ogromnym wsparciem dla walczących na linii frontu polskich żołnierzy była obecność podczas walk kapelanów katolickich (jednym z nich był ks. Skorupko).
Rewolucja bolszewicka i jej eksport na cały świat, w tym sowiecka agresja na Polskę w 1920, był nie tylko kwestią terroru komunistycznego, ale i ówczesnej tęczowej rewolucji. Rok 1920 w bolszewickiej Rosji był czasem, gdy pod rządami sowietów Aleksandra Kołłontaj przeprowadzała rewolucję seksualną, w której konsekwencji Rosjanie zostali zdemoralizowani, rozpadły się rodziny, miliony dzieci zostały bezdomne, i naród rosyjski wyniszczały epidemie chorób wenerycznych. Gdyby nie Cud nad Wisłą, taki sam los czekałby Polskę i Polaków.
Zdjęcia z 1920 w Muzeum Narodowym
Jak można się dowiedzieć ze strony Muzeum Narodowego „fotografia niemal od początku swojego istnienia towarzyszy wojnie. Zdominowała też ikonografię wojny polsko-bolszewickiej (1919–1921). W żadnym innym medium, oprócz grafiki użytkowej, obrazy tej wojny nie wybrzmiały równie mocno. Paradoksalnie, choć fotografowało wielu i byli wśród nich zarówno amatorzy, jak i profesjonaliści, artyści i żołnierze, to fotograficzne zapisy tych lat nie są powszechnie znane i tylko dla nielicznych stanowią rozpoznawalny punkt odniesienia. Wśród fotograficznych relacji z działań wojennych znajdziemy zdjęcia propagandowe, wykonywane z założeniem i zamiarem publikacji w prasie, i prywatne, pierwotnie nieprzeznaczone do oglądania poza gronem rodziny i przyjaciół”
Ze strony Muzeum Narodowego można się dowiedzieć, że „istotnym elementem scenariusza wystawy są obrazy zapisane na taśmie filmowej, zarówno w formie narracji fabularnej, jak i dokumentalnej. Pokazujemy fragmenty filmów z lat 20. XX wieku, w tym niedawno odrestaurowany, długometrażowy dokument Polonia Restituta (1928)”.
Według Muzeum Narodowego „wszystkie te relacje stanowią katalog typowych tematów fotografii wojennej: portrety żołnierzy i żołnierek (po raz pierwszy formalnie dopuszczonych do walki zbrojnej), sceny z rekrutacji, ćwiczenia, marsze i przegrupowania, oczekiwanie na walkę i codzienne życie na froncie, wreszcie konsekwencje wojny – zniszczenia, jeńców, rannych i zabitych, ale też sceny powitań, ceremonie odznaczania i upamiętnienia”.
ROGRAM TOWARZYSZĄCY WYSTAWIE
OPROWADZANIA KURATORSKIE
15 listopada / niedziela / godz. 14.30
Zwiedzanie wystawy z jej kuratorkami Karoliną Puchałą-Rojek i Ewą Skolimowską
ZBIÓRKA W HOLU GŁÓWNYM / BILETY (25 ZŁ I 15 ZŁ) ONLINE I W KASIE OD 11 SIERPNIA I OD 10 LISTOPADA / OK. 60 MIN / LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
WYKŁADY NIEDZIELNE
4, 18 października, 8 listopada / godz. 14.30
Wykłady wprowadzające w tematykę wystawy „Fotorelacje. Wojna 1920”
NIEDZIELNE OPROWADZANIA PO WYSTAWIE
27 września, 11, 25 października, 8 listopada / godz. 14.30
Zwiedzanie wystawy „Fotorelacje. Wojna 1920” z przewodnikiem
ZBIÓRKA W HOLU GŁÓWNYM / BILETY (25 ZŁ I 15 ZŁ) ONLINE I W KASIE OD WTORKU POPRZEDZAJĄCEGO OPROWADZANIE / OK. 60 MIN / LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
SPOTKANIA AUTORSKIE
29 września / wtorek / godz. 18.15
Spotkanie wokół publikacji “Fotorelacje. Wojna 1920” (wyd. Muzeum Narodowe w Warszawie) oraz „Bitwa warszawska” (tom 2 „Wojny o wolność”, Ośrodek KARTA)
Spotkanie będzie miało charakter dyskusji wokół obydwu publikacji, sposobu przedstawiania historii poprzez fotografię i źródła pisane oraz historii samego medium.
W dyskusji, którą poprowadzi Ewa Skolimowska, udział wezmą: Agnieszka Knyt, autorka wyboru i opracowania „Bitwy warszawskiej”, Karolina Puchała-Rojek, kuratorka wystawy „Fotorelacje. Wojna 1920” i redaktorka publikacji jej towarzyszącej oraz Izabela Mrzygłód, historyczka i Adam Mazur, historyk fotografii.
HOL GŁÓWNY / WSTĘP BEZPŁATNY / WEJŚCIÓWKI DOSTĘPNE ONLINE I W KASIE W DNIU WYDARZENIA / OK.75 MIN / LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
DYSKUSJE
13 i 27 października / wtorek / godz. 18.15
HOL GŁÓWNY / WSTĘP BEZPŁATNY / WEJŚCIÓWKI DOSTĘPNE ONLINE I W KASIE W DNIU WYDARZENIA / OK.75 MIN / LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
13 października
Feminizm i militaryzm wczoraj i dziś. Meldunek z polskiego frontu
Spotkanie z Weroniką Grzebalską, socjolożką z Instytutu Studiów Politycznych PAN, badaczką (para)militaryzmu i bezpieczeństwa w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem polityki płci, autorką m.in. książki “Płeć powstania warszawskiego” (2013).
27 października
Obrazy wojny
Spotkanie z Agatą Grzybowską, fotoreporterką, zajmującą się m.in. reportażem wojennym i Agnieszką Rayss, fotografką i autorką cyklu “A więc wojna”. Dyskusję prowadzi Karolina Puchała-Rojek.
WYKŁADY CZWARTKOWE
22 października / godz. 18.00
KINO MUZ / WSTĘP BEZPŁATNY / WEJŚCIÓWKI DOSTĘPNE ONLINE I W KASIE OD WTORKU POPRZEDZĄCEGO DZIEŃ WYKŁADU / OK.75 MIN / LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
22 października
Józef Piłsudski – przedstawiciel pokolenia bojowników o niepodległość / Maciej Marciniak
Największym wyrazem patriotyzmu pokolenia Józefa Piłsudskiego (1867–1935) – pokolenia wychowanego na romantycznych wzorcach znanych z polskiej sztuki i literatury – była gotowość do walki i ponoszenia ofiar w obliczu zagrożenia polskości. Obiekty prezentowane na wystawach: „Polska. Siła obrazu” oraz „Fotorelacje. Wojna 1920” można wręcz potraktować jako zobrazowanie postawy Piłsudskiego i jego pokolenia. Na pierwszej ekspozycji odnajdziemy wzorce postaw zaczerpnięte z dzieł m.in. poezji romantycznej i malarstwa 2. poł. XIX wieku. Na drugiej – fotograficzne relacje z wojny polsko-bolszewickiej, zwycięstwo, w której pozwoliło obronić niepodległość Polski.
SPOTKANIA NA WYSTAWIE
1, 8 października / czwartek / godz. 17.00
ZBIÓRKA W HOLU GŁÓWNYM / BILETY (25 ZŁ I 15 ZŁ) ONLINE I W KASIE OD WTORKU POPRZEDZAJĄCEGO OPROWADZANIE / OK. 60 MIN / LICZBA MIEJSC OGRANICZONA
1 października
Polska fotografia 1920 / Wioletta Cicha
W latach dwudziestych XX w. fotografia rozwijała się bardzo dynamicznie. Minęło niemal sto lat od ogłoszenia jej wynalazku, fotografowanie stało się coraz łatwiejsze, także dla amatorów. Powstające zdjęcia często były niedoskonałe, ale miały walor autentyzmu, ukazywały inny, prywatny obraz wojny. Popatrzmy na fotografie, oceniając ich jakość w aspekcie technicznym.
8 października
Nie tylko Jan Bułhak / Wioletta Cicha
Na wystawie „Fotorelacje. Wojna 1920”, w większości prezentującej fotografie nieznanych autorów, znalazły się także prace Jana Bułhaka, pioniera polskiej fotografii oraz Wacława Saryusz-Wolskiego, Mariana Fuksa, Jana Zimowskiego. Kim byli ci nieco mniej znani fotograficy, jakie były ich zawodowe i wojenne losy?
Jan Bodakowski
