W roku 2017 Goniec uzyskał w Instytucie Pamięci Narodowej w Warszawie zgodę na dostęp do materiałów wygenerowanych przez rezydenturę wywiadu PRL “Biegun” w Kanadzie, wcześniej kryptonim „Gospoda”
Są to materiały odtajnione i dostępne “dla dziennikarzy i historyków” w związku z czym zgłosiliśmy w IPN program badawczy pt. „Polonia i jej korzenie”.
Od dawna uważamy, że wszystkie materiały dostępne w IPN powinny zostać zdygitalizowane i udostępnione w Internecie, ponieważ i tak od dawna są w posiadaniu służb obcych państw i różnych zainteresowanych stron. Niestety nie mamy środków na zatrudnienie historyka; jest to praca która powinna być prowadzona przez państwo polskie w ramach IPN, a materiały powinny zostać profesjonalnie opracowane. Polonia była jednym z głównych kierunków wywiadowczych PRL. Do tej pory nikt tego całościowo nie zrobił, a tzw SYSTEM POLONIA rozpłynął się w powietrzu.
Przedstawiamy Państwu poniżej materiały dotyczące rozpracowania pod koniec lat 70., a następnie próby zwerbowania Stanisława Tymińskiego, w 1990 roku kandydata na prezydenta Polski, który wygrał z Tadeuszem Mazowieckim i o mały włos, a pokonałby Lecha Wałęsę. Materiały te zawierają również dokumenty z teczki Stanisława Tymińskiego, kiedy to na początku lat 70. starał się o odnowienie polskiego paszportu, czego mu odmówiono ze względu na to, że złamał polskie prawo emigrując do Kanady – zaoferowano jedynie możliwość wystawienia dokumentu na powrót do PRL. Na początku lat 80. Tymiński chciał pojechać do Polski, ale odmówiono mu wizy do kanadyjskiego paszportu, wówczas wyjechał do Peru…
Materiały te świadczą także o tym, że Stanisław Tymiński nie był “człowiekiem znikąd”, lecz Polakiem inwigilowanym przez wywiad peerelowski w Kanadzie, o którym władze PRL i wywiad miały szczegółowe informacje; wobec którego podjęto zakończoną fiaskiem próbę werbunku. Te same służby w wyborach 1990 roku popierały Lecha Wałęsę w ramach ustaleń magdalenkowych.
W materiałach krajowych nazwiska dopisywano po otrzymaniu szyfrogramów wyjaśniających kryptonimy użyte w korespondencji przesyłanej pocztą dyplomatyczną, “kapitańską”. Oryginalne dokumenty do wglądu na naszych stronach internetowych https://www.goniec.net/2021/
/Od red. – zachowano oryginalną pisownię i interpunkcję, po symbolach literowych po znaku równania lub bez, dopisane przez deszyfranta dane./
***
Po zapoznaniu się spalić!
Zał. nr 1 do pisma nr 1/79
TAJNE SPEC. ZNACZENIA
Egz. nr 2
OCENA PRACY REZYDENTURY „BIEGUN” ZA ROK 1978
Niniejsza ocena obejmuje pracę rezydentury „BIEGUN” za okres 1.01 – 31.12.1978 r.
Podstawowym kryterium oceny jest stopień realizacji poszczególnych zasad stałych, rocznych i doraźnych.
W okresie objętym oceną zasadniczym zadaniem rezydentury była praca operacyjna, czyli praca typowniczo-werbunkowa, rozpracowywanie OWZ-ów, wyszukiwanie nowych źródeł uzyskiwania materiałów i informacji o charakterze wojskowym, wojskowo-politycznym, wojskowo-ekonomicznym, a także wojskowo-technicznym dotyczących A Kanady i pozostałych państw B NATO a szczególnie C Stanów Zjednoczonych.
W oparciu o analizę prowadzonej przez rezydenturę pracy operacyjnej, uzyskanych materiałów i informacji oraz sprawozdań, pracę rezydenta i podległego mu aparatu za miniony rok oceniamy następująco:
I. Kierowanie rezydenturą
W 1978 roku w skład rezydentury „BUEGUN” wchodzili: LEO do października, WOJ., PEREZ, SWAT, REMIGIUSZ, ROKOSA, RAZMOND, REMSEN oraz od listopada REMUS i TO. Rezydentura składała się z dwóch podrezydentur, na czele których stali podrezydenci WOJ i PEREZ.
W realizacji zadań informacyjnych rezydentura wykorzystywała kilku świadomych i nieświadomych informatorów.
Oceniając pracę współpracowników najwyżej należy ocenić SWATA, który zarówno w pracy operacyjnej, jak i informacyjnej uzyskiwał dobre wyniki. Szczególną aktywność SWAT wykazuje w pracy typowniczo-werbunkowej, utrzymując ożywione kontakty z interesującymi osobami i prowadząc ich rozpracowanie.
Podstawę pracy w 1979 roku stanowić będą zadania stałe, roczne oraz, przesyłane na bieżąco, zadania doraźne.
II. Przedsięwzięcia szczegółowe
1. Kierowanie rezydenturą.
W zakresie kierowania pracą rezydentury nie przewidujemy w zasadzie żadnych zmian. Należy pamiętać o zwracaniu szczególnej uwagi na zasady konspiracji w Waszej pracy, zwłaszcza w obliczu wzrastającej działalności służb KW na Waszym terenie. Wy jako rezydent tak powinniście pokierować działalnością rezydentury, aby w całości wykonać postawione przed Wami zadania na 1979 rok. Należy dążyć do utrzymania dobrej atmosfery pracy w rezydenturze, jak również wśród członków rodzin.
2. Praca typowniczo-werbunkowa.
W pracy typowniczo-werbunkowej należy zwracać szczególną uwagę przede wszystkim na przydatność typowanych przez rezydenturę kandydatów. Interesują nas szczególnie osoby wojskowe i zatrudnione w przemyśle zbrojeniowym, naukowcy oraz pracownicy administracji państwowej. Przesyłane do Centrali notatki o wytypowanych kandydatach i pozostałe dokumenty /wniosek o wszczęcie rozpracowania, plan rozpracowania i wniosek o zwerbowanie/ powinny zawierać konkretne dane o danej osobie, jego charakterystykę, formę rozpracowania i sposób pozyskania i wykorzystania.
W stosunku do będących w zainteresowaniu operacyjnym osób należy zakączyć rozpracowanie /D Tymińskiego, E Rosiaka, L Pietrygi/ i przygotować ich do werbunku. Werbunek przeprowadzić podczas ich pobytu w kraju. Zakończyć również rozpracowywanie N Wójcika kandydata na współpracownika.
W 1979 roku siłami rezydentury powinniście wytypować, rozpracować i przygotować do werbunku po jednym kandydacie na agenta /każdy członek rezydentury/ oraz dwóch kandydatów z zamiarem wykorzystania ich w aparacie pomocniczym. Notatki o wytypowaniu kandydatów powinny wpłynąć do Centrali w pierwszej połowie roku. Zwróćcie uwagę, aby w realizacji tego zadania uczestniczyli wszyscy członkowie rezydentury.
(…)
IV. Ocena ogólna
Rok 1978 był nieco trudniejszy niż lata ubiegłe do prowadzenia pracy wywiadowczej na naszym terenie ze względu na nasilenie działalności KW w stosunku do wszystkich placówek krajów H socjalistycznych a w szczególności w stosunku do placówek naszych i radzieckich. Mimo takiego stanu pracę rezydentury, a szczególnie pracę typowniczą należy ocenić na dobrze. Rozpracowywani kandydaci rokują pewne nadzieje na pozyskanie ich w roku następnym /głównie D Tymińskiego i E Rosiaka/.
W br. wzrosła również ilość materiałów informacyjnych. Obniżyła się jednak liczba materiałów szczególnie wartościowych, co w głównej mierze wynikało z zaostrzenia kryteriów oceny tych materiałów.
Ogólnie pracę rezydentury „BIEGUN” w 1978 roku ocenia się na w i ę c e j n i ż d o s t a t e c z n i e.
C Y R U S
2.1.79
Płk dr inż. Roman MISZTAL
2.01.79 r
———-
UZASADNIENIE PODANIA
Z względu na przypadkowe zniszczenie paszportu uprzejmie proszę o wydanie dokumentu stwierdzającego moje polskie obywatelstwo. Będąc na wizycie w Szwecji poznałem swoją żonę i postanowiliśmy wyemigrować do Kanady. Ze względu na moje warunki materialne w Polsce /częściowe utrzymanie rodziny/ nie mogłem zapewnić żonie standardu do jakiego przywykła w domu rodzinnym. Obecnie pragniemy ustabilizować się w Kanadzie gdzie przyjechaliśmy jako emigranci.
Do podania załączam 3 fotografie, dokument zawarcia związku małżeńskiego, 2 kartki z podpisem, pismo z miejsca pracy w Polsce.
Nov. 25/71 Stan Tymiński
———-
Ottawa, dnia 20 marca 1970 r.
Pan Stanisław Tymiński
Szanowny Panie,
W odpowiedzi na list Pana z dnia 28 lutego br., Wydział Konsularny Ambasady PRL w Ottawie uprzejmie informuje, że wobec tego, iż przybywając do Kanady na paszporcie ważnym tylko na kraje europejskie dopuścił się Pan naruszenia polskich przepisów paszportowych, podanie Pana w sprawie dalszego wznowienia ważności paszportu zostało rozpatrzone odmownie.
W związku z powyższym, może Pan wszcząć starania o wystawienie Panu paszportu uprawniającego wyłącznie do powrotu do PRL /informacja paszportowa w załączeniu/ albo zwrócić się za naszym pośrednictwem z odwołaniem do Biura Paszportów /w załączeniu formularz odwołania/.
Z poważaniem
/od red. – podpis nieczytelny/
———-
Zał. Nr 8 do pisma Nr 2/79
N O T A T K A
w sprawie przesyłanych dokumentów i danych dotyczących SA. Tymiński
W wykonaniu zadania postawionego przez Centralę w piśmie nr 1/79 / załącznik nr 5 / w załączeniu przedstawiam 16 stron kopii różnych materiałów paszportowo-wizowych znajdujących się w teczce SA. Tymiński przechowywanej w F konsulacie mieszczącym się w D. Toronto, A. Kanada. Ponadto załączeniu przedstawiam jedno zdjęcie SA. Tymińskiego wykonane w dniu 10 maja 1971 roku.
Korespondencja pomiędzy SA. Tymińskim a F. konsulatem w B. Ottawie rozpoczęła się w lutym 1970 roku i dotyczyła przedłużenia, a następnie wymiany polskiego paszportu /spalonego/ wydane w Warszawie 18 czerwca 1969 roku, a zakończyła się 20 grudnia 1974 roku pismem F. konsulatu w sprawie paszportu konsularnego. Od 1974 roku do chwili obecnej nie ma w teczce żadnych śladów korespondencji.
W O J
Załącznik Nr 1 – Koperta z dokumentami
mjr /od red. – podpis nieczytelny/
———-
/Od red. – rękopis./
23 grudnia 1978 r.
Plan rozpracowania dotyczący SP Tymiński
1. Dane personalne.
Ma około 30 lat, żonaty z Finką, z którą poznał się w SR kod Szwecji kilka lat temu. Przyjechali do A Kanady i tu pracuje obecnie w swojej firmie. Z kraju przyjeżdża jego matka, ostatnio była, a pewnie jeszcze jest, od lata br. Mają jedno dziecko.
SP Chmieliński w biurze bardzo niechętnie mówi po polsku i w czasie ostatniego spotkania mówiliśmy tylko po angielsku. Zamieszkały jest w D = Toronto przy SS = Mayfield nr. telefonu ST = /od red. – dane do wiad. redakcji/. Posługuje się do tej pory paszportem polskim, na który wyjechał do Szwecji. W tym paszporcie ma stałą wizę amerykańską.
2. Sposób nawiązania kontaktu.
Nawiązanie kontaktu nastąpiło na jednej z wystaw w D = Toronto sprzętu komputerowego.
3. Możliwości wywiadowcze.
Jego możliwości dotyczą sprzętu elektronicznego oraz komputerowego, gdyż ma dostęp do tych dziedzin z tytułu swojej pracy i prowadzonego przedsiębiorstwa. Aczkolwiek obecnie zajmuje się wyłącznie małymi, czysto handlowo-biurowymi komputerami, to w przyszłości mógłby zdobywać dla nas przydatne informacje a nawet towar.
4. Forma i sposób rozpracowania.
W tym wypadku trzeba będzie stworzyć przy pomocy SU
= CHZ METRONEX zasłonę dymną w postaci zainteresowania SU = CHZ METRONEX towarami SP = Tymińskiego.
Pierwszy etap
– przedstawienie listem z mojego Biura firmy i osoby SP = Chmielińskiego do SU = CHZ METRONEX z prośbą o wejście SU = CHZ METRONEX w bezpośredni kontakt korespondencyjny w sprawach otwartych, handlowych z SP = Tymińskim.
Drugi etap
– wywoływanie przez SU = CHZ METRONEX od SP = Tymińskiego ofert handlowych na rzeczywiste potrzeby zakupowe SU = CHZ METRONEX.
Trzeci etap
– dobrze byłoby, gdyby SU = CHZ METRONEX mogło zakupić oficjalnie jakieś urządzenie lub urządzenia SP Tymińskiego w celu uprawdopodobnienia i zalegalizowania moich dłuższych kontaktów z SP = Tymińskim.
Sprawa jest o tyle istotna, że SP Tymiński w każdym spotkaniu wyraża opinię, że mógłby legalnie, za otrzymaniem zezwolenia władz /”clearance”/ sprzedawać nam pewne ciekawe rzeczy.
Metoda rozpoznania, to spotkania z nim, o które bez w.w. pomocy ze strony SU = CHZ METRONEX będzie trudno i mogą być podejrzane.
Jeżeli chodzi o tematykę rozpoznania to proponuję jak następuje, a dotyczących:
a/ – rodziny, żony, dzieci, rodzice w A Kanadzie I kraju,
b/ – znajomi w A Kanadzie i w kraju
c/ – przedsiębiorstwo, jego założenie, funkcjonowanie, kapitał i ew. wspólnicy
d/ – jakimi dokumentami posługuje się SP = Tymiński
e/ – historia jego kariery w A Kanadzie
f/ – historia jego kariery w A Kanadzie
g/ – gdzie pracował w kraju, jak długo, przynależność do organizacji studenckich, młodzieżowych
h/ – proponuję termin na złożenie wniosków końcowych sierpień – wrzesień 1979 r.
ze strony kraju:
a/ rozeznanie rodziny, opinia w zakładzie lub zakładach pracy
b/ sprawdzanie wiarygodności jego informacji
c/ inspirowanie przez Centralę korespondencji /i zakupów ew./ SU = CHZ METRONEX z SP Tymińskim w taki sposób, aby moje z nim kontakty, rozmowy, spotkania nie budziły ani jego, ani jego współpracowników wątpliwości i podejrzeń.
5. Koszty rozpracowania – oceniam na 300 – 400 Can dol. Koszty te poszłyby na pokrycie lunchy, podarunków dla niego oraz ew. żony, wśród podarunków może być wódka.
6. Wnioski i propozycje:
Jeśli powyższy plan, a szczególnie działalność SU = CHZ METRONEX w stosunku do SP = Tymińskiego może być przez Centralę przyjęty i zaakceptowany, to bardzo proszę o wiadomość i decyzję w tej sprawie. Wydaje mi się, że SP = Tymiński jest bardzo wyczulony przez pewne czynniki tutaj na kontakty ze mną i dlatego specjalnie w tym wypadku należy zachować ostrożność.
Jeśli Centrala miałaby jakieś specjalne instrukcje i wskazówki, w jaki sposób najlepiej miałbym się zwrócić w sprawie SP Tymińskiego do SU CHZ METRONEX, to także o nie proszę. Jeśli takowych nie otrzymam zwrócę się do SU CHZ METRONEX z propozycją nawiązania korespondencji z SP Tymińskim i jego firmą w zwykły sposób.
Opracował SWAT
Opracowany przez SWATA plan rozpracowania jest prawidłowy i słuszny. Zgadzam się z wnioskami i propozycjami. SP Tymiński – jest osobą interesującą. Naszym zamiarem jest pozyskanie jego dla naszej działalności. Proszę o przyznanie dla niego kryptonimu S-3. Zasada powolnych kroków w tym przypadku jest uzasadniona prawidłowo.
W O J
———-
10 stycznia 1979 r.
5/79
PNZ Metronex
Skrytka pocztowa 198
Al. Jerozolimskie 44
00-950 Warszawa
Dotyczy firmy Transduction Limited, 1655 Sinmet Rd., Unit 4, Mississauga, Ontario L4W 1Y4
Uprzejmie informujemy, że nawiązała z nami kontakt w.w. firma, której właścicielem jest Stanisław /Stan/ Tymiński.
Firma sprzedaje minikomputery firm amerykańskich i jest zainteresowana eksportem tego sprzętu również do Polski oraz tzw. „enhaecements” do tych minikomputerów. Jeśli chodzi o komputerowe firmy amerykańskie, które reprezentuje, to są to następujące: DEC, Dada General, Forkin Elner oraz IBM, zaś produkty to pamięci, końcówki, drukarki systemów interfacjalnych, floppy disc, itp., itd. Dla poniższych producentów amerykańskich firma jest wyłącznym dystrybutorem na Kanadę: Able Komputer Technologz, Data Systems Design, Data Translation, Dyngus, MDE Systems oraz Nonolithic Systems.
Nie jest to duża firma, ale zatrudnia kilka osób i mimo, że pracuje od niedawna, ma już spore roczne obroty. Jak twierdzi sam Stan Tymiński, mimo szalonej konkurencji w dziedzinie dystrybucji sprzętu komputerowego i minikomputerowego w Kanadzie firma z powodzeniem konkuruje z innymi znacznie starszymi i większymi firmami, a nawet z firmami, które reprezentuje, gdyż często może dostarczyć urządzenia i ich elementy znacznie szybciej, niż firma produkcyjna. Wynika to z tego, że trzyma na składzie te urządzenia. Podajemy jednocześnie, że Transduction ma zamiar uruchomić w Warszawie swój oddział, ale oczywiście pod warunkiem uprzedniego sprawdzenia swoich możliwości oferowania i dostaw w tradycyjnej, zdalnej współpracy z Metronexem.
W związku z powyższym proponujemy Wam wzięcie pod uwagę w.w. firmy przy rozpisywaniu zapytań ofertowych na sprzęt komputerowy. Prosilibyśmy o przysłanie nam kopii Waszych zapytań ofertowych, oraz o poinformowanie nas o Waszym stanowisku w tej sprawie.
N. Piotrowski
Konsul i Przedstawiciel Handlowy PRL w Toronto
———–
/Od red. – rękopis./
29 stycznia 1979
Notatka
dot. przekazania propozycji współpracy SA Tymińskiego z przedsiębiorstwem krajowym
W czasie spotkania z w.w. m.inn. dyskutowana była sprawa nawiązania współpracy z polskimi przedsiębiorstwami branżowymi w zakresie kupna – sprzedaży urządzeń minikomputerowych. SA Tymiński bardzo silnie nalegał na dopomożenie mu w znalezieniu w Polsce firmy, która byłaby zainteresowana zakupem jego sprzętu.
W związku z jego powtarzającymi się naleganiami wystąpiliśmy oficjalnie listem do Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego SB CHZ METRONEX w którym to liście przedstawiłem sprawę i poprosiłem o zajęcie stanowiska. Kopię tego listu przekazuję Centrali w załączeniu.
Celem napisania listu było stworzenie legendy konspirującej z jednej strony i oficjalizującej z drugiej strony moje stosunki i kontakty z SA Tymińskim.
PHZ SB METREONEX moim zdaniem może być jedną z naszych firm zainteresowanych współpracą z SA Tymińskim.
Jeśli nie otrzymam z SB „METRONEXU” odpowiedzi do końca lutego br., to wyślę oficjalny monit z prośbą o odpowiedź.
SWAT
Uważam, że postępowanie SWATA jest prawidłowe. Stworzy to legendę u utrzymywania kontaktów na bazie oficjalnej.
WOJ
Mjr /podpis nieczytelny/
———-
Po zapoznaniu się – spalić!
Zał. Nr 5 do pisma nr 2/79
Dotyczy: „P” Tymiński
Nie zatwierdzamy planu rozpracowania „P” Tymińskiego w przedstawionej wersji. Analiza sprawy wskazuje, że kandydat jest głównie zainteresowany wymianą handlową z krajem, ale tylko w ramach obowiązujących przepisów. Centrala jednak nie może być pośrednikiem w załatwianiu spraw handlowych kandydata z krajem. Dotychczas nie przekazał nam nic, nie dostarczył nawet katalogów. Nie podejmowanie przez niego rozmów w języku polskim ma również swoją wymowę.
Swat powinien dążyć do uzyskiwania od niego materiałów, które nie są publikacjami firmy kandydata. Będzie to sprawdzian jego gotowości o udzielania nam pomocy.
C Y R U S
5.II.79
/podpis nieczytelny/
