Tunia Rybczyńska: Oczy są zwierciadłem duszy czyli adios okulary

Styczeń 2025 upływał w dużej mierze na przygotowaniach, przebiegu i dochodzeniu do siebie po operacji zaćmy.

Historia leczenia zaćmy (cataracts – zmętnienie soczewek wewnątrz oka, pospolita przypadłość u seniorów) to opowieść o postępach medycyny i technologii- od prymitywnych metod w starożytności po precyzyjne techniki XXI wieku, które przywracają wzrok milionom ludzi rocznie.

Z całej tej długiej historii wybieram najciekawsze i często szokujące metody, opisane w annałach medycznych na przestrzeni wieków:

• Pierwsze wzmianki o interwencjach oftalmologicznych to przesuwanie zmętniałej soczewki za pomocą ostrej igły w dół oka, aby odblokować drogę światłu ( Indie, około 1000 lat p.n.e ).

• W Średniowieczu techniki chirurgiczne były rozwijane głównie w krajach arabskich. Tamtejsi lekarze stosowali rurkę do odsysania soczewki, która utraciła swoją przejrzystość, co zmniejszało ryzyko uszkodzenia oka.

• Europa, wiek XVIII- francuski chirurg Jacques Daviel usuwa soczewkę przez nacięcie rogówki ( ochronną, zewnętrzną warstwę oka ). Był to milowy krok w historii okulistyki.

• Wiek XX- pierwsze implanty soczewek w Wielkiej Brytanii; rozbijanie starych soczewek za pomocą ultradźwięków i usuwanie fragmentów przez małe nacięcia ( 1967 ). Metoda manualna, stosowana po dziś dzień.

• Wiek XXI- wkraczają nowoczesne technologie, precyzyjne lasery i zaawansowane, sztuczne soczewki wewnątrzgałkowe.

Najnowsze statystyki podają, że w latach 2017- 2022 w Ontario ( populacja 15 mln ), przeprowadzono ponad 935 tysięcy operacji zaćmy, z czego 81% w publicznych szpitalach a 19% w prywatnych klinikach, finansowanych ze środków publicznych- w zakresie tych operacji, na poziomie podstawowym. Dzięki dopuszczeniu sektora prywatnego do świadczenia tego typu usług, wydatnie skrócił sie okres oczekiwania na zabieg, obecnie wynoszący około 3 miesięcy.

Z polecenia trojga znajomych, którzy odbyli już taką chirurgiczną korektę katarakty, udałam się, po skierowaniu od optometrysty, do Instytutu Oka Bochnera, tuż przy stacji metra St George. W tej klinice, po raz pierwszy w Kanadzie, w 2012 roku wprowadzono laserową chirurgię katarakty; klinika jest znana z wykorzystywania najnowszych technologii i wysokiej jakości usług. Jest to najstarsza placówka tego typu w Kanadzie, założona została 95 lat temu i obecnie prowadzona jest przez czwarte pokolenie oftalmologów, w tym Dr.Rebeccę

Stein- praprawnuczką założyciela kliniki, która zajęła się moimi oczami. Jak przystało na miejsce z takimi tradycjami, siedzibą tego ośrodka opieki okulistycznej jest obszerna, piętrowa willa, z pięknymi wnętrzami wykończonymi w starym stylu- dębowymi boazeriami i witrażowymi oknami, a z najnowocześniejszą aparaturą w sali operacyjnej i pomieszczeniach badań wstępnych.

Pierwszoplanowym celem mojej wizyty w Instytucie Oka było pragnienie odzyskania ostrości widzenia, usunięcie zamglenia i szaro- burego postrzegania otaczającego mnie świata i wrażenia rozszczepionych kolorów na peryferiach obrazu w oku. Drugim, niemniej ważnym, było pragnienie rozstania się na zawsze z jakimikolwiek okularami.

I teraz, Szanowny Pacjencie, w rozmowie wstępnej z przemiłą Panią Doktor pojawia się dylemat, uzależniony tylko od zasobności portfela. Co wybrać? Metodę manualną czy laserową? Jaki pakiet soczewek- od brązowego do diamentowego? Ubezpieczenie powszechne OHIP pokrywa metodę tradycyjną i implant soczewek jednoogniskowych, ale często wymaga noszenia okularów po zabiegu ( pakiet brązowy ). Pakiet złoty to soczewki wieloogniskowe, najlepsze widzenie na odległość, usunięcie astygmatyzmu i rozstanie z okularami u 98% pacjentów. Cena $ 2500 za jedno oko.

Pakiety diamentowe to operacja laserowa, z precyzją nacięcia i 2 sekundowym rozbiciem starych soczewek, co jest mniej urazowe w stosunku do delikatnych struktur wnętrza oka, w porównaniu z ultradźwiękami. Koszt pakietu Diament Plus jest około dwukrotnie wyższy od najdroższego pakietu tradycyjnego.

W Instytucie Bochnera operacja drugiego oka planowana jest w odstępie tygodniowym po pierwszym oku. W sumie jest więc kilka dni na rekonwalescencję, w czasie której nie bardzo chce się czytać czy żeglować po internecie. Syn Maciek ofiarował na ten czas swoją kolekcję audiobooków Sapkowskiego, łącznie ze słuchawkami wi-fi i ten sposób przekonał mnie do zalet literatury fantastycznej, przed którą do tej pory broniłam się, mimo jego namów. Andrzej Sapkowski ( 1948- ), z wykształcenia ekonomista i handlowiec, zadebiutował późno, bo w wieku 38 lat, gdy opublikował pierwszą pozycję p.t. “ Wiedźmin “ i w szybkim tempie kilka następnych z tego samego cyklu. Stworzył w nich świat fantasy, w którym średniowieczna Europa łączy się z polskim folklorem i mitologią, co daje własny, słowiański klimat. Jego książki tłumaczone są na kilkadziesiąt języków, mimo trudności translacyjnych z licznymi neologizmami, archaizmami i grami słownymi. W fenomenie popularności Sapkowskiego kluczową rolę odegrała gra komputerowa “ Wiedźmin “ wyprodukowana przez polskie studio CD Projekt RED, sprzedana jako * The Witcher “ w ponad 50 milionach egzemplarzy ( stan na 2023 rok ), co czyni ją jednym z największych sukcesów ogólnoświatowych w tej branży. Co przyciąga czytelników, słuchaczy audiobooków i graczy komputerowych do twórczości Sapkowskiego ? Młodzież z pewnością wartka akcja i przygody Geralta z Rivii- cynicznego ale lojalnego anty- bohatera, walczącego z losem o swoje pryncypia. Lekki i pełen humoru styl, celne riposty w dialogach trafiają do szerokiej publiczności. Starsi cenią inteligentny humor, podteksty polityczne i społeczne oraz erudycję autora, widoczną w nawiązaniach do literatury ( Tolkien, Sienkiewicz ), mitologii i historii.

Duża pochwała należy się producentom polskich audiobooków, których odsłuchanie przeniosło mnie wspomnieniami do Teatru Polskiego Radia, nadającego na falach eteru w epoce wczesno telewizyjnej. Są one najlepszą kontynuacją teatralnej sztuki dźwięku, z efektami akustycznymi- rżeniem klaczy Płotki, tętentem koni, szczękiem broni, chrzęstem zbroi, wyciem wilków, szelestem liści i odgłosami walki z potworami, wilkołakami i strzygami. W nagraniach poszczególnych audiobooków bierze udział nawet do 70 aktorów, w tym wielu znanych i cenionych za role filmowe i telewizyjne.

Tak więc, po wysłuchaniu nagrań, czekam na najnowszą pozycję Sapkowskiego “ Rozdroże kruków “- prequel do sagi o Wiedźminie, na początku 2025 roku. I niewykluczone, że nawet Pan Mąż przekona się do gier komputerowych i na pierwszy ogień pójdzie właśnie “ The Witcher “.

Na karnawałowe domówki, zwane niegdyś prywatkami, jak znalazł będzie pasował delikatny i wilgotny

Makowiec Japoński

Składniki:

1 puszka masy makowej z bakaliami ( 850- 900g ), 6 jajek, 100g kaszy manny ( cream of wheat ), 100g roztopionego masła, 2 łyżeczki proszku do pieczenia, 2 jabłka- obrane i starte na drobnych oczkach, 1 łyżka ekstraktu waniliowego, szczypta soli.

Wymieszać mak, jabłka, masło, kaszkę, proszek, wanilię i żółtka; białka ubić na sztywną pianę ze szczyptą soli i ostrożnie wmieszać do masy makowej, przelać masę do tortownicy i piec w 360 F / 180 C około 50 minut. Po ostudzeniu polać cytrynowym lukrem lub ciemną czekoladą.

Zamiast makowca, entuzjaści Sapkowskiego mogą przygotować kilka staropolskich dań z książki Wiedźmin- Oficjalna księga kucharska, na stronie lubimyczytać.pl.