Po rozgromieniu bolszewików w sierpniu 1920 r. najpierw w Bitwie Warszawskiej zwanej Cudem nad Wisłą, pod Komarowem i ostatecznie we końcu wrześniu nad Niemnem, zaczął się proces ostatecznego formowania granic II Rzeczypospolitej. Wojsko Polskie i Naród Polski szablami i gradem pocisków przepędził z powrotem do Moskwy tzw. „ polski rząd republiki rad „ i całą swołocz bolszewicką. Bolszewicy idąc na Warszawę w 1920 r. przekazali Wileńszczyznę Litwinom. Wydawana w tam czasie w Krakowie gazeta „Czas” pisała: „Litwa Środkowa liczy 1 240 000 ludności, z czego na Polaków przypada 810 000… Jest to kraj równie polski jak Poznańskie… Czyż można przyłączyć do państwa kowieńskiego Grodno, w którym mieszka 23 Litwinów, albo powiat oszmiański, gdzie na 180 000 mieszkańców jest tylko 54 Litwinów? W samym Wilnie jest ich zaledwie 2000 na 128 000 ludności….”
Polityka Wielkiej Brytanii, dotycząca polskich granic na wschodzie, prowadzona była przez brytyjskiego Lorda George’a Curzona (był to minister od spraw Indii). Właśnie on wyznaczył nam tzw. Linię Curzona, do której później nawiążą w Teheranie w listopadzie 1943 r. i w Jałcie 1945 r. „nasi alianci„ i Stalin. Z chwilą niepowodzenia planu Marszałka Józefa Piłsudskiego o odtworzeniu Rzeczpospolitej wielu Narodów, kwestia Wileńszczyzny silnie się zarysowała. Jak zająć ewidentnie polską Wileńszczyznę, by w oczach Zachodu nie wypaść jako agresor względem Litwy. Marszałek Józef Piłsudski wymyślił „bunt” wojska i „samowolne” zajęcie Wileńszczyzny! Najlepiej do roli dowódcy „buntowników” nadawał się gen. Lucjan Żeligowski, urodzony w Oszmianach pod Wilnem. Jego żołnierze również pochodzili z Wileńszczyzny i Grodzieńszczyzny. Rankiem 8 października 1920 r. „buntownicy” wyruszyli na Wileńszczyznę, oddziały litewskie cofały się. Najbardziej gen. Lucjan Żeligowski obawiał się rozlewu krwi. W wyniku bez krwawego opanowania tzw. Litwy Środkowej, powstało quasi państwo. Sukces strategii Marszałka Józefa Piłsudskiego był pełen. 22 lutego 1922 r. parlament Litwy Środkowej zwrócił się o włączenie do Polski. Do czasu wybuchu wojny, społeczność litewska i polska żyły zgodnie. Na mocy tajnego protokołu z 23 sierpnia 1939 r. pomiędzy Stalinem i Hitlerem, Środkowa Wileńszczyzna z Wilnem zostały oddane i przyłączone do Litwy. Litwa w czerwcu 1940 r. już teraz cała dostaje się pod okupację Sowiecką. Wilno w tym czasie ma około 2% ludności litewskiej. Tu zaczyna się czarna karta historii, z tego małego procentu Litwinów w Wilnie, zaczyna się upokarzanie i prześladowanie Polaków. Po 22 czerwcu 1941 r. gdy do Wilna wkraczają Niemcy, współpraca Litwinów z nowym okupantem wzmacnia się. Czas niemieckiej okupacji Litwini wykorzystali do oczyszczania Litwy z obcego elementu tj. Polaków, Żydów i innych narodowości. Najbardziej znanym miejscem masowych mordów Polaków i Żydów to las Ponarski pod Wilnem, szacuje się że do 100 tysięcy istnień ludzkich tam uśmiercono. Na dziś została nam pamięć o ofiarach i o polskim Wilnie.
Stowarzyszenie Józefa Piłsudskiego „Orzeł Strzelecki” w Kanadzie
Komendant Grzegorz Waśniewski
