Szanowni Państwo, kontynuujemy nasz cykl ujawniania materiałów rezydentury wywiadu PRL w Kanadzie. Część z nich pochodzi z niedawno odtajnionego zbioru zastrzeżonego. Materiały te są pozyskiwane w ramach prowadzonego przez nasz tygodnik programu badawczego w IPN „Polonia i jej korzenie”. Zachowano oryginalną pisownię.
Podlega zwrotowi do Centrali
następnym kurierem!
Tajne spec. znaczenia
Egz. nr 1
INSTRUKCJA NR 2/K/86 Z DNIA 1986-02-13 DLA „WISANA”
1. Dot. „HALER” /dane depeszą/
Wszechstronne sprawdzenia „H” wykazały, że nie jest on związaną z żadną jednostką. Zgadzamy się z wnioskiem „Fenta” odnośnie przystąpienia do jego pozyskania w charakterze kontaktu operacyjnego. W związku z powyższym prosimy o sporządzenie formalnego raportu o zezwolenie na pozyskanie, który po zatwierdzeniu w Centrali będzie stanowił podstawę do podjęcia aktywnych przedsięwzięć wobec „H”.
2. Dot. „MEKS”
Prosimy, aby „Fent” odebrał od „M” charakterystyki Dąbrowskiego Andrzej /chodzi szczególnie o bliższe dane personalne, utrzymywane kontakty, rodzinę w kraju, plany przyjazdowe do Polski/ oraz Gostkowskiego Zenona /interesują nas głównie jego kontakty, plany przyjazdowe i miejsca pobytu w kraju/. Z posiadanych przez nas informacji wynika, że Gostkowski Zenon w 1957 roku zdezerterował ze statku rybackiego „Wielki Wóz” w porcie francuskim – Dunkierka.
3. Dot. „SUN”
Podczas pobytu „S” w kraju odbyliśmy z nim spotkanie, w trakcie którego przekazał kilka interesujących z operacyjnego punktu widzenia informacji dotyczących firm kanadyjskich handlujących z „Dalimpex’em”. Otrzymał on do realizacji następujące zadania:
– otoczenie dyskretną kontrolą Sklar Liz celem ustalenia jej kontaktów zarówno w środowisku placówkowym, jak i kanadyjskim /Sklar Liz ma zamiar doprowadzić do zatrudnienia w „Dalimpex’ie” swojej córki – prosimy o zebranie bliższych danych o niej/,
– ustalenie adresu zamieszkania Muszyckiego i Tarnowskiego,
– sporządzenie charakterystyk zawierających bliższe dane personalne, adresy zamieszkania i ewentualnie kontakty następujących osób: Carr John z firmy „Bonavista”, Cape i Karp Isaak z firmy „Triton”, Malkin Lionel z firmy „Mal-Ber”, Seagale Mike z firmy „Popular” /posiadamy jednoźródłowe dane, że Malkin Lione i Seagale Mike są współpracownikami „Oddziału”/.
Ustaliliśmy także, że „S” będzie informował nas o nowonawiązywanych kontaktach zarówno służbowych, jak i prywatnych.
4. Dot. Tassey
Wniosek „Fenta” dotyczący nawiązania kontaktu z Tassey’em uważamy za słuszny. Jednak skromne dane o nim uniemożliwiły dokonanie sprawdzeń. W miarę możliwości „Fent” powinien pogłębić dane biograficzne tej osoby, dane odnośnie miejsca pracy, zakresu obowiązków oraz opinię na temat posiadanych przez niego możliwości wywiadowczych, a także płaszczyznę znajomości z nim. Prosimy jednocześnie o zachowanie niezbędnej ostrożności w kontaktach z Tassey’em.
5. Dot. „ALB”
Prosimy, aby „Kontis” zlecił „A” opracowanie charakterystyki Karvacki’ego Steve’a /bliższe dane personalne, rodzina w kraju, miejsce pracy – nazwa motelu, adres zamieszkania, utrzymywane kontakty/. Jednocześnie informujemy, że niepełne dane o wym. uniemożliwiły dokonanie wyczerpujących sprawdzeń.
Odnośnie wyjazdu „A” na Florydę nie wnosimy zastrzeżeń. Zwróćcie mu uwagę, aby zachował ostrożność w kontaktach, a po powrocie zdał relację na temat zawartych znajomości.
6. Dot. „LIVA”
Prosimy, aby „Kontis” zlecił „N” podtrzymanie kontaktu ze Śmietanką Czesławem i zebranie następujących informacji: bliższe dane personalne, w jaki sposób dostał się do Kanady, czym się zajmuje na Waszym terenie, opinię go charakteryzującą.
7. Dot. „ROBLIN”
Zgodnie z Waszą prośbą dokonaliśmy sprawdzeń osób przechodzących w materiałach od „R”:
– Grotowska Krystyna pozostaje w zainteresowaniu pionu „E”,
– Zakrzewski Tadeusz i Zychla Zygmunt pozostają w zainteresowaniu naszego pionu, w związku z czym prosimy o to, aby „R” obserwował ich zachowanie się i działalność, rozpoznawał utrzymywane kontakty i plany wyjazdowe do kraju. Informujemy jednocześnie, że jesteśmy w posiadaniu informacji, iż „R” ma na wiosnę br. wracać do kraju po zakończeniu rotacji – prosimy o Waszą opinię na ten temat.
9. Dot. „CAMO” /dane depeszą/
„C” wyjechał do pracy w przedstawicielstwie PLL „LOT”. Ze względu na jego przyspieszony wyjazd, w związku z dezercją K.A., nie zdążyliśmy opracować go operacyjnie. Prosimy o podjęcie się jego rozeznania pod kątem ew. pozyskania w charakterze kontaktu operacyjnego /sugerujemy „Rizo”/. Decyzję o podjęciu konkretnych kroków w stosunku do „C” przekażemy po uzyskaniu od Was opinii o nim i jego możliwościach wywiadowczych.
10. Dot. „DAN”
Prosimy o informację o aktualnym stanie sprawy – czy „D” kontaktuje się z placówką, jak postępuje rozwój jej nowej organizacji, czy zamierza przyjechać do kraju /dlaczego nie doszedł do skutku jej grudniowy wyjazd/.
11. Dot. „ELS” /dane depeszą/
Wym. pozostaje w naszym operacyjnym zainteresowaniu. Wyjechał do pracy w przedstawicielstwie PLL „LOT”. Prosimy o zebranie w miarę szczegółowej opinii na temat jego zachowania się placówce, prezentowanej postawy, jak przebiega proces aklimatyzacji się „E” /jest to jego pierwsza placówka/, z kim utrzymuje kontakty, jak wygląda pożycie małżeńskie „E”, kto jest dominującą stroną w domu. Postarajcie się przesłać opinię w poczcie lutowej /sugerujemy, aby „Rizo” zrealizował to zadanie/.
Opinia dot. „E” jest niezbędna dla ew. wypracowania podstaw do przekazania go na kontakt operacyjny. Informujcie jednocześnie o planach wyjazdowych „E” do kraju /w najbliższym czasie ma przyjechać po dzieci, które zostawił w Polsce/.
12. Dot. „MEST”
Podczas pobytu „M” w kraju przeprowadzono z nim rozmowy, w czasie których przekazał kilka istotnych dla nas informacji.
Jednocześnie informujemy, że zlecono „M” do wykonania następujące zadania:
– odnośnie „AMARO” – „M” ma odebrać od niego pisemne wyjaśnienia na temat zarzutów znajdujących się w kartotekach policyjnych, a także ma mu „podszepnąć”, aby postarał się poprzez swoje układy z oficerami z immigration te sprawy załatwić, bowiem gdyby doszło do ukarania go, to „M” będzie musiał zwolnić go z pracy. Jednocześnie „M” ma zdawać szczegółową relację z toku wykonania zadania i zachowania się „AMARO”.
– Odnośnie „ELK” – „M” ma podtrzymać z nim kontakt celem uzyskiwania danych o zachowaniu się, działalności, kontaktach i planach „ELK’a”.
– „M”, z zachowaniem niezbędnej ostrożności, podtrzymać ma i pogłębić znajomość z Denisem McCulla oraz przekazać jego charakterystykę.
– Dot. ćwiklińskiego, który przekazał „M” telefoniczną informację o zainteresowaniu się „Oddziału” agentami PLL „LOT” – w wypadku skontaktowania się ćwiklińskiego z „M” ma on przeprowadzić rozmowę z ćwiklińskim, przyjmując go w miejscu pracy /zwróciliśmy „M” uwagę na zachowanie szczególnej ostrożności uwzględniając ewentualność prowokacji/.
Poza zleconymi „M” w trakcie rozmów w kraju zadaniami prosimy, aby „Rizo” odebrał od niego charakterystyki następujących pracowników miejscowych przedstawicielstwa PLL „LOT”: Bartoszewicz Anny, Bzdak Haliny, Nischijama Ewy /prosimy, aby „M” w miarę możliwości postarał się uwzględnić takie sprawy, jak: bliższe dane personalne, zakres obowiązków, miejsce zamieszkania, na jakich paszportach przebywają za granicą, rodzina w kraju, w wypadku mężatek dane na temat mężów – kim są i co robią/.
Odnośnie Mason-Wyspiańskiej Aliny posiadamy dane, że w 1968 roku odmówiła powrotu z Wlk. Brytanii, a następnie przebywała w Holandii. Prosimy o objęcie jej dyskretną kontrolą i informowanie o planach wyjazdowych i miejscach pobytu w kraju.
Odnośnie Rokicki Elżbiety, zatrudnionej przez „M” na okres próbny, informujemy, że nie figuruje ona w ewidencji operacyjnej.
13. Dot. Bujak Leon
Wym. jest znany naszej służbie, pochodzi z przedwojennej emigracji polskiej. W latach pięćdziesiątych przebywał w Polsce jako attache-archiwista Ambasady Szwedzkiej w Warszawie. Nasza służba próbowała wejść z nim w kontakt, ale bezskutecznie. Jego żona była również bardzo ostrożna. Z posiadanych przez nas informacji wynika, że był on w kontakcie z policją szwedzką. Ze względu na brak możliwości nawiązania dialogu operacyjnego materiały przekazano do archiwum. Uważamy, iż ponowne podejmowanie tej sprawy jest bezcelowe.
14. Prosimy o poinformowanie, czy żony dezerterów z „Dalimpex’u” – Muszyckiego Bogdana, Przybysza Jerzego i Rybaka Arkadiusza – były zatrudnione w naszych placówkach na Waszym terenie. Jeśli tak, to przekażcie dane dot. ich miejsc pracy, zakresu obowiązków, dostępu do wiadomości stanowiących tajemnicę.
15. W związku z tym, iż posiadamy dane, że „Szwadron” i „Oddział” zajmuje się aktywnym rozpracowywaniem osób utrzymujących kontakty z naszymi placówkami na Waszym terenie prosimy o sporządzenie list osób ze środowiska polonijnego i kanadyjskiego, które utrzymują oficjalne kontakty i list prywatnych kontaktów pracowników naszych placówek oraz dokonajcie analizy pod kątem wytypowania osób do operacyjnego zajęcia się. Wykazy takie powinny zawierać, w miarę możliwości, nazwisko i imię, datę i miejsce urodzenia, podstawę i charakter kontaktu, adres zamieszkania. Po otrzymaniu tych list przekażemy Wam nasze sugestie, co do dalszego postępowania.
Powyższą sprawę potraktujcie jako pilną.
K. JARECKI
***
Podlega zwrotowi do Centrali
następnym kurierem!
Tajne spec. znaczenia
Egz. nr 1
INSTRUKCJA nr 3/K/86 z dnia 1986.03.13 DLA „WISANA”
1. Dot. „MEKS”
W świetle ostatnich notatek „Fenta” widzimy, iż kontakt z „M” pogłębia się i rokuje nadzieje operacyjne. Zgadzamy się z sugestią „Fenta” odnośnie zacieśnienia przez „M” na płaszczyźnie oficjalnej kontaktów z Johne’m M. Mackillop’em /w ewidencji operacyjnej nie figuruje/.
Przypominamy jednocześnie, że pozostaje aktualne zadanie dla „M” sporządzenia charakterystyki Dąbrowskiego Andrzeja z „Xamex’u”.
2. Dot „MILTON” /dawniej „SOBOL”/
Przekazane przez Was dane znajdują potwierdzenie w posiadanych przez Centralę materiałach, z których wynika, że „M” jest współpracownikiem KSS (od redakcji: kanadyjskich służb specjalnych).
Na obecnym etapie „Fent” powinien dążyć do szczegółowego rozpoznania jego osobowości i zainteresowań, ustalenia planów wyjazdowych i miejsc pobytu w kraju oraz rozpoznawania jego kontaktów. Proponujemy także, aby „Fent”, zachowując niezbędną ostrożność, rozpoczął spotykanie się z nim poza Urzędem. Decyzję o ewentualnym werbunku „M” podejmiemy w późniejszym terminie /po uzyskaniu powyższych danych/.
3. Dot. „DAN”
Podzielamy Wasze sugestie w sprawie „D”. Oficerem kierunkowym powinien być „Rizo” – „Fent” natomiast może równolegle /utrzymując z „D” kontakt oficjalny/ prowadzić rozpracowanie „D” /prosimy o zachowanie szczególnej ostrożności/.
Zarówno „Rizo”, jak i „Fent”, w sprzyjających okolicznościach, powinni ustalić powody, dla których „D” nie przyjechała do kraju i kiedy zamierza zrealizować swój wyjazd.
4. Dot. „YORKTON”
Przyjęty kierunek postępowania z „Y” uważamy za słuszny. Jednocześnie prosimy, aby „Y” informując o swoich kontaktach starał się podawać ich bliższe dane personalne.
Na obecnym etapie prosimy, aby „Rizo” zlecił mu opracowanie charakterystyki „Miltona”, Zychli Zygmunta, Dąbrowskiego Andrzeja i Andrzejewskiej Heleny.
5. Dot. Szczukowska Ewa
Prosimy, abyście przy wykorzystaniu źródeł, otoczyli ją dyskretną opieką w celu rozpoznania jej planów związanych ze studiami w Kanadzie oraz zamiarów rodziny, co do powrotu do kraju.
Z posiadanych przez nas danych nie wynika, aby jej ojciec był związany z Zarządem.
6. Dot. „FELYX”
Prosimy o wyjaśnienie z „F”, dlaczego przekazał nam kopię notatki, a nie oryginał oraz ustalenie, czy ze wszystkimi wymienionymi na liście ma kontakty, a z kim najbliższe i najczęstsze. Pozwoli nam to wytypować osoby do zainteresowania się.
Jednocześnie przy wykorzystaniu innych źródeł otoczcie dyskretną kontrolą „F” w celu obserwowania jego zachowania się na placówce.
7. W naszym zainteresowaniu pozostaje ob. PRL, który otrzymał przesyłkę pieniężną na swoje konto sygnowaną przez „The Toronto Dominian Bank” – Sutton Place Hotel 1081, 951 Boy St. Wellesley, Toronto. Nadawca podał nazwisko – Rosina Aniello.
Prosimy o zebranie w miarę pełnej informacji na temat wymienionego banku ze szczególnym uwzględnieniem danych, które świadczyłyby o jego powiązaniach ze „Szwadronem” lub „Oddziałem”.
8. Dot. „HETMAN”
Proponujemy, aby, w związku z odwołaniem „H” z placówki, w pracy operacyjnej z nim ograniczyć się do odbierania interesujących nas informacji bez stawiania mu zadań. Informujcie jednocześnie o przygotowaniach „H” do powrotu.
Odnośnie Łapczyńskiego Jerzego informujemy, że pozostaje on w zainteresowaniu pionu „E”.
9. Dot. „SANDRA”
Pod koniec lutego br. powróciła do Kanady. Nie ma dotychczas konkretnie sprecyzowanych planów na przyszłość. Uzależnia je od wyników obrony pracy doktorskiej na jesieni br., co ma się odbyć w Polsce. Do Kanady wyjechała z zamiarem przeniesienia się z Ottawy do Toronto i tam znalezienia sobie pracy. Złożyła ona dokumenty wymagane do zrzeczenia się obywatelstwa polskiego i czeka na decyzję. W trakcie rozmów prowadzonych w kraju stwierdziła, że w wypadkach trudności z załatwieniem swych spraw na kierunku polskim będzie się kontaktować z Wami osobiście w celu uzyskania porady /przystaliśmy na to/.
Informujcie o jej kontaktach z naszymi placówkami, zachowaniu się i prowadzonej w Kanadzie działalności. W wypadku skontaktowania się z nami wysondujcie jej plany na przyszłość.
10. Dot. Wilczewski Anatol
W ewidencji operacyjnej nie figuruje. Prosimy, abyście postarali się o jego dogłębną charakterystykę, obserwujcie zachowanie się i działalność wymienionego w Kanadzie w celu ustalenia jego bliższych kontaktów, informujcie nas o planach wyjazdowych WA do kraju.
K. Jarecki
